ذخایر لیتیوم ایران؛ نوید تغییر بازی در خاورمیانه| تقویت روابط تهران_پکن با تولید در مقیاس زیاد

به گزارش می‌متالز، اهمیت لیتیوم که گاهی اوقات از آن به عنوان طلای سفید یاد می‌شود، در دنیای امروزی و زندگی مدرن مشهود است و در انواع دستگاه‌های الکترونیکی، از تلفن‌های همراه گرفته تا خودرو‌های برقی، اساساً هر چیزی که نیاز به باتری قابل شارژ دارد، یافت می‌شود. بر همین اساس، انتظار می‌رود که تقاضای جهانی در سال‌های آینده همچنان از عرضه پیشی بگیرد.

کاخ سفید در سال گذشته اعلام کرد که مواد معدنی حیاتی مانند فلزات خاکی کمیاب، لیتیوم و کبالت_برای امنیت ملی و رفاه اقتصادی امریکا ضروری است، زیرا باتری‌های لیتیومی تقریباً در تمام سیستم‌های تسلیحاتی که توسط وزارت دفاع ایالات متحده استفاده می‌شود، به ویژه برای تجهیزات قابل حمل یافت می‌شوند و بر همین اساس این کشور در تلاش است تا سال ۲۰۲۶ به ۹۰۰۰۰ تن تولید در سال برسد.

از طرفی، در حالی که بخش معدن در کشور‌های عربی از جمله شورای همکاری خلیج فارس شروع به رشد کرده، ایران نیز اقداماتی را برای توسعه بخش معدن و فلزات خود در سال‌های اخیر به عنوان بخشی از طرح‌هایی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود ارائه کرده که با ذخایر بالقوه بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار در میان ۱۵ کشور بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد.

جدا از درآمد‌های نفتی، حدود ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان در ایران یافت می‌شود؛ به طوری که کشور را به یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان مواد معدنی در جهان تبدیل می‌کند. این ذخایر عمده شامل روی، مس، نمک، زغال سنگ، سنگ آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، شن و ماسه و لیتیوم است.

افزون بر این، ایران علیرغم ثروت عظیمی که در اختیار دارد، هنوز در تلاش است تا بخش معدنی خود را با ظرفیت کامل به کار گیرد؛ در حالی که یکی از دلایل اصلی این امر، کمبود ماشین آلات و تجهیزات لازم است. برای مقابله با چالش اخیر، ایران بر حمایت از صنعت صادرات محور و تولیدکنندگان دانش بنیان برای تحقیق و تولید ماشین آلات جدید به عنوان بخشی از زمینه‌های توسعه در بخش استخراج متمرکز شده است.

ایران از طریق استخراج معادن انجام فعالیت‌هایی را افزایش داده که می‌تواند میلیارد‌ها دلار درآمد ارزی و در عین حال صد‌ها هزار شغل جدید برای قشر جوان ایجاد کند

بر همین اساس، جمهوری اسلامی از طریق استخراج معادن انجام فعالیت‌هایی را افزایش داده که این موضوع می‌تواند میلیارد‌ها دلار درآمد ارزی و در عین حال صد‌ها هزار شغل جدید برای قشر جوان ایجاد کند. چندی پیش هم ایران از کشف اولین ذخیره لیتیوم به میزان ۸.۵ میلیون تن معادل کربنات لیتیوم (LCE) در استان همدان خبر داد که خبر مثبتی از احتمال وجود ذخایر دیگر در منطقه غرب ایران است و کشور تا دو سال آینده قادر به استخراج لیتیوم از دو ذخایر لیتیوم جدید کشف‌شده خواهد بود. این ذخایر مساحتی حدود ۱۱ کیلومتر مربع در دشت قهاوند در بیش از ۵۰ کیلومتری شرق مرکز استان همدان قرار دارد.

در حالی که این کشف نزدیک به چهار سال به طول انجامید، وزارت صمت در حال مطالعه ظرفیت‌های فن‌آوری موجود در دو کشور توسعه‌یافته به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای راه‌اندازی معادن از طریق مشارکت با سرمایه‌گذاران خصوصی است؛ به طوری که مسوولین این وزارت خانه انتظار دارند از طریق ذخایر وسیع خاک رس که منبع لیتیوم است، ذخایر سنگ لیتیوم بیشتری در همدان کشف شود.

اگر برآورد ۸.۵ میلیون تنی دقیق باشد، ممکن است این مساله به این معنا باشد که ایران در حال حاضر دومین ذخایر بزرگ لیتیوم در جهان را در اختیار دارد. این میزان بزرگترین ذخایر خارج از آمریکای جنوبی خواهد بود و پس از ذخیره ۹.۲ میلیون تنی در شیلی، دومین رتبه در میزان ذخایر محسوب می‌شود. بر همین اساس، با ذخایر جهانی لیتیوم که حدود ۸۹ میلیون تن تخمین زده می‌شود، ایران احتمالاً تقریباً یک دهم عرضه لیتیوم جهان را در اختیار دارد.

کشف اخیر لیتیوم توسط ایران توجه بیشتری را به سوی بخش معدن در خاورمیانه معطوف خواهد کرد، زیرا اهمیت استراتژیک این ماده معدنی برای اکثر فناوری‌های کم کربن که به آینده کم کربن در اکوسیستم جهانی باتری و تحرک الکتریکی کمک می‌کنند، فزاینده است

افزایش توجه خاورمیانه به بخش معدن

حال، کشف اخیر لیتیوم توسط ایران توجه بیشتری را به سوی بخش معدن در خاورمیانه معطوف خواهد کرد، زیرا اهمیت استراتژیک این ماده معدنی برای اکثر فناوری‌های کم کربن که به آینده کم کربن در اکوسیستم جهانی باتری و تحرک الکتریکی کمک می‌کنند، فزاینده است. علاوه بر آن، وزن ژئوپلیتیکی که ایران می‌تواند از لیتیوم به عنوان ابزار منابع طبیعی برای مذاکره در مورد رفع تحریم‌های اعمال شده توسط غرب از جمله ایالات متحده، اتحادیه اروپا و متحدانش استفاده کند، افزایش خواهد یافت، ضمن اینکه ایران می‌تواند پتانسیل منابع معدنی خود را برای جذب بیشتر سرمایه گذاری خارجی و رشد اقتصاد از طریق اکتشاف لیتیوم به بازار عرضه کند.

اهمیت ژئوپلیتیک گسترده‌تر؛ رشد روابط با چین

ایران ممکن است از لیتیوم برای تقویت بیشتر روابط خود با چین استفاده کند. این موضوع در حالی مطرح است که چین به تسهیل و بازگشت روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی و توافق دو کشور کمک کرده است. چین با تولید بیش از سه چهارم باتری‌های لیتیوم یونی جهان و کنترل بیشتر تأسیسات پردازش لیتیوم جهان که در رقابت جهانی باتری‌ها پیشرو هستند، بزرگترین مصرف‌کننده لیتیوم است.

تولید لیتیوم در مقیاس بزرگ تنها روابط ایران و چین را عمیق‌تر و اتحاد غیر متعهد را تقویت می‌کند، بلکه مسکو و پکن در رقابت با جهان تک قطبی به رهبری ایالات متحده، برای توسعه جهان چند قطبی تلاش خواهند کرد

افزون بر این، چین در حال حاضر بزرگترین بازار باتری‌های لیتیومی در جهان است، زیرا فروش خودرو‌های برقی این کشور در حال افزایش است. در سه ماهه اول، بیش از ۶۰ درصد از کل خودرو‌های فروخته شده در کشور دارای حالت الکتریکی یا هیبریدی بودند. در سال ۲۰۲۱، بازار جهانی باتری لیتیوم یونی به ۵۴۵ گیگاوات ساعت رسید و چین بیش از نیمی از کل باتری را به خود اختصاص داد.

تولید لیتیوم در مقیاس بزرگ تنها روابط ایران و چین را عمیق‌تر و اتحاد غیر متعهد را تقویت می‌کند، بلکه مسکو و پکن در رقابت با جهان تک قطبی به رهبری ایالات متحده، برای توسعه جهان چند قطبی تلاش خواهند کرد.

البته، مجموعه گسترده تری از پیامد‌های ژئوپلیتیکی وجود دارد که ممکن است سرنوشت روابط دیپلماتیک بین کشور‌ها را تغییر دهد. به عنوان مثال، این سوال مطرح می‌شود که در صورتی که غرب به دنبال دسترسی به لیتیوم مورد نیاز صنایع باتری و خودرو‌های برقی آن‌ها باشد، مذاکرات را با ایران از سر خواهد گرفت و تحریم‌های خود را لغو خواهد کرد؟ و یا آیا کشف اخیر ایران باعث افزایش تنش با همسایگان خواهد شد؟

همچنین این موضوع مطرح است که با توجه به اینکه ایران اولین کشوری در خاورمیانه است که کشف لیتیوم را اعلام کرده است، این موضوع تا چه اندازه کشور‌های منطقه را به کشف پتانسیل بخش معدن خود با تمرکز بر جستجوی مواد معدنی حیاتی و فلزات باتری سوق خواهد داد؛ در حالی که به عنوان اولین واردکننده لیتیوم در خاورمیانه، همه نگاه‌ها به ایران خواهد بود. یافتن لیتیوم در منطقه نشان می‌دهد که بخش معدن خاورمیانه ممکن است نقش اساسی در تامین فلزات باتری و مواد معدنی حیاتی ایفا کند، در حالی که این مساله به اکوسیستم جهانی باتری و تحرک الکتریکی کمک خواهد کرد.

نگرانی اسرائیل از تبدیل ایران به قدرت اقتصادی مهم

از طرفی، این موضوع هم قابل مشاهده است که برخی از همسایگان ایران نگران افزایش نفوذ اقتصادی جمهوری اسلامی از زمان کشف ذخایر عظیم لیتیوم در خاک ایران هستند که برخی ناظران آن را «تغییردهنده بازی» نامیده‌اند و معتقدند که ذخایر لیتیوم ایران می‌تواند بازی را در خاورمیانه تغییر دهد.

در این میان، اسرائیل که نگران پیشرفت فناوری نظامی ایران و پتانسیل تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی مهم و تأثیرگذار است، از نزدیک این موضوع را زیر نظر دارد، زیرا معتقد است که کشف لیتیوم، پتانسیل تقویت اقتصاد ایران و کاهش تاثیر تحریم‌ها را دارد. همچنین به قدرت خاورمیانه اهرم قابل توجهی در بازار رو به رشد خودرو‌های الکتریکی ارائه خواهد کرد؛ ضمن اینکه کشف لیتیوم ایران می‌تواند راه را برای مزیت بی‌نظیر ژئوپلیتیک و اقتصادی برای ایران باز کند که منجر به تعادل مجدد قدرت در منطقه خواهد شد.

روابط ایران با کشور‌های عربی مانند عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر اخیراً رو به بهبود بوده و تمرینات نظامی با هند و پاکستان زنگ خطری را برای اسرائیلی‌ها به صدا درآورده است. از طرفی، تقویت روابط راهبردی ایران و روسیه، چین و اندونزی نیز موجب نگرانی دشمنان ایران شده است.

اسرائیل معتقد است که کشف لیتیوم توسط ایران می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر بازار‌های جهانی انرژی و معدن و همچنین صنایع جهانی باتری و خودرو‌های الکتریکی داشته باشد و انتظار می‌رود که همه این‌ها به تغییرات بلندمدت در اقتصاد و سیاست جهانی منجر شود

تحلیلگران اسرائیلی اعلام کرده اند که کشف لیتیوم توسط ایران می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر بازار‌های جهانی انرژی و معدن و همچنین صنایع جهانی باتری و خودرو‌های الکتریکی داشته باشد و انتظار می‌رود که همه این‌ها به تغییرات بلندمدت در اقتصاد و سیاست جهانی منجر شود و توازن قدرت را بار دیگر در خاورمیانه تغییر دهد.

علاوه بر آن، در مواجهه با تشدید بحران آب و هوایی، کشف لیتیوم به همراه سایر منابع انرژی از جمله انرژی هسته‌ای، قدرت، نفوذ سیاسی، قدرت اقتصادی و انرژی را برای دولت تهران فراهم می‌کند و انتظار می‌رود این وضعیت توازن قوا و پویایی منطقه‌ای را به نفع ایران تغییر دهد.

منبع: تحلیل بازار